Być może wyrosłaś w przekonaniu, że Twoje potrzeby to fanaberia, bez której da się żyć. Nie zdawałaś sobie więc sprawy z tego, że nie posiadasz umiejętności rozpoznawania własnych potrzeb, bo i po co? A gdyby tak ktoś Ci powiedział, że Twoje życie może nabrać większego sensu, relacje z innymi ludźmi mogą znacznie się poprawić, a sytuacje konfliktowe w Twojej pracy mogą zostać szybko zażegnane, to co byś powiedziała? Jest to możliwe tylko wtedy, gdy nauczysz się rozpoznawać i wsłuchiwać w swoje uczucia i potrzeby, a także uczucia i potrzeby ludzi z Twojego otoczenia. Służy temu empatyczna komunikacja z serca, zwana Porozumieniem Bez Przemocy (PBP), którego twórcą jest Marshall B. Rosenberg. Ważne, by pamiętać, że słowa mają MOC. Czasem niosą poMOC, a czasem – przeMOC.
Język „szakala” – językiem przemocy
Według twórcy PBP w życiu możemy grać w dwie gry. Jedna to „czynienie życia cudownym”, a druga to „kto ma rację”. Jeśli wybierzemy tę drugą, to już z założenia wszyscy w niej stracą. Uznając bowiem, według własnych kryteriów, że ktoś nie ma racji, naturalna stanie się chęć jego ukarania w jakikolwiek sposób. Podobnie w drugą stronę. Osoba, która przyzna nam rację zostanie nagrodzona. Język, jakim wszyscy grający w tę grę będą się posługiwać, nazwany został, przez twórcę, językiem „szakala”. To język, który odcina od życia na skutek stosowania osądów moralnych oraz wpędzania innych w poczucie winy i wstydu. To język patrzenia na innych w kategoriach dobra i zła, kto ma rację, a kto się myli. W ten sposób bardzo szybko może dojść do zastosowania przemocy. Druga strona bowiem zostanie zmuszona do uznania, że to, w jaki sposób myśli i coś robi, powinno ją sprowokować do natychmiastowej skruchy i zmiany zachowania.
Więcej o samoświadomości przeczytasz na stronie: Samoświadomość jest kluczem do dojrzałości
Dokonywanie spostrzeżeń przy równoczesnym powstrzymywaniu się od ocen
dowodzi najwyższej inteligencji, jaka dostępna jest człowiekowi.
Język „żyrafy” – językiem serca
Bliższe naszej naturze jest naturalne dawanie siebie innym ludziom i otrzymywanie z wdzięcznością. Sensem naszego istnienia jest dzielenie się z innymi miłością i dawanie z serca. Taki język komunikacji Marshall B. Rosenberg nazywa językiem „żyrafy”, bowiem żyrafa ma największe serce spośród wszystkich zwierząt lądowych. Używając tego języka, możemy być pewni, że względem nikogo nie zastosujemy przemocy. Jeśli natomiast cokolwiek zrobimy wymuszając, chcąc na siłę kogoś zmienić czy czegoś nauczyć, to z drugiej strony pojawi się naturalny opór. Za każdym razem, gdy cokolwiek zrobimy ze strachu przed karą, dla nagrody, lub po to, by ludzie nas lubili albo z poczucia winy, wstydu lub obowiązku, zapłacimy wysoką cenę. Język serca wymaga ciągłej świadomości własnych wyborów. Robimy tylko to, na co wyrażamy zgodę, bo „chcemy” i „możemy”, a nie „musimy”.
Więcej o prawdziwych potrzebach przeczytaj na stronie: Ile muszę mieć, by naprawdę być
Władzy potrzebujesz tylko wtedy, gdy masz zamiar zrobić coś złego.
Aby zrobić cokolwiek innego, wystarczy miłość.
Komunikacja z serca w praktyce
Pomyśl o jednej sytuacji, w której inna osoba zachowuje się w sposób, którego nie akceptujesz. Twoim celem jest dotrzeć do miejsca wzajemnego porozumienia się z tą osobą. Skupmy się na zastosowaniu języka żyrafy, czyli dawaniu z serca, bez stosowania nacisków, przy jednoczesnym zaspokojeniu potrzeb obu stron. Weź kartkę i napisz tylko jedną rzecz, którą ta osoba zrobiła, a Tobie się to nie spodobało. Pamiętaj, aby to, co napiszesz nie było oceną tej osoby, ale OBSERWACJĄ jej konkretnego zachowania, tak, jakby to uchwyciła kamera. Każda ocena, która zakłada, że inni postępują w sposób niewłaściwy, jest wyrażeniem własnych niezaspokojonych potrzeb. Następnie napisz, co CZUJESZ względem tego, co zaobserwowałaś i czego w związku z tym ci POTRZEBA. Wyraź swoją potrzebę, czy pragnienie, które wynikają z twoich uczuć, w postaci PROŚBY o konkretne czyny, które wpłyną na zaspokojenie twoich potrzeb i jednocześnie wzbogacą twoje życie.
Sprawdź, jakim językiem się posługujesz
Przypuśćmy, że masz problem z dobrą współpracą ze swoim szefem, bo na spotkaniach z zespołem nie skupia się na konkretnych sprawach. Twoim zadaniem jest napisać zaobserwowane zachowanie szefa. Możesz napisać tak: 1) on jest narcyzem, 2) dużo mówi i nie słucha swojego zespołu, 3) gwiazdorzy. Sprawdź teraz, czy Twoje odpowiedzi są rzeczywiście zaobserwowanym konkretnym zachowaniem, czy jednak oceną szefa, sugestią, a może postawioną mu diagnozą. Tutaj musisz postawić wyraźną granicę. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że jeśli w oceniający sposób powiesz szefowi o jego zachowaniu, możesz się spotkać z jego postawą obronną. Do porozumienia więc nie dojdzie, bardziej do konfliktu. Pamiętaj też, by nie mylić uczuć z własnymi myślami. Wyrażając uczucia, odwołujesz się do własnego serca, a formułując myśli, odwołujesz się do głowy.
Możesz powiedzieć tak: Kiedy wczoraj na spotkaniu zespołu opowiadał Pan dowcipy (OBSERWACJA), poczułam złość (UCZUCIE), bo nie mieliśmy możliwości przedyskutowania (POTRZEBA) kilku spraw, ważnych dla naszego zespołu. Czy możemy się umówić, że kolejne spotkanie rozpocznie Pan od przedyskutowania ważnych spraw dla naszego zespołu (PROŚBA). Istotą PBP nie jest szablonowe stosowanie gotowej regułki, ale świadomość tych czterech elementów i skierowanie na nie naszej uwagi.
Kilka przykładów komunikacji
- Mój mąż obwinia mnie za złe wychowanie dzieci (język szakala – osąd)
Mąż powiedział, że źle wychowałam dzieci (język żyrafy – obserwacja)
Kiedy tak mówisz, czuję się niedoceniona/ zawiedziona (język szakala – interpretacja zachowania)
Kiedy tak mówisz, czuję złość (język żyrafy – wyrażenie uczucia)
- Ojciec zdenerwował się przed naszym wyjściem do szkoły (język szakala – diagnoza)
Mój Ojciec podniósł ton głosu, gdy mnie spytał, czy jestem gotowa do szkoły (język żyrafy – obserwacja)
Kiedy podnosisz głos, czuję się zastraszona (język szakala – interpretacja zachowania, inni ludzie coś mi robią)
Kiedy podnosisz głos, czuję strach (język żyrafy – wyrażenie uczucia)
- Marysia odmówiła spotkania ze mną (język szakala – diagnoza)
Marysia powiedziała mi, że nie spotka się ze mną (język żyrafy – obserwacja)
Kiedy mówisz mi, że nie chcesz się ze mną spotkać, czuję się osamotniona (język szakala – interpretacja zachowania, inni ludzie coś mi robią)
Kiedy mówisz mi, że nie chcesz się ze mną spotkać, czuję smutek (język żyrafy – wyrażenie uczucia)
Podsumowanie
Jak widzisz, to jaki język użyjesz, pomoże Ci lub zaszkodzi w dobrej komunikacji z innymi ludźmi. Jeśli wybierzesz język szakala będziesz się ciągle czuć urażona, obwiniona, czy oceniona. Natomiast jeśli wybierzesz język żyrafy nic i nikt nie będzie Cię już w stanie oskarżyć, czy obwinić za cokolwiek. Nie usłyszysz bowiem słowa krytyki, bo one przestaną być dla Ciebie słyszalne. Twój słuch wyostrzy się tak, by odbierać takie komunikaty jak „dziękuję” i „proszę”, a na swojego rozmówcę spojrzysz w bardziej współczujący sposób. W PBP nie oceniamy ludzi za ich działania, ale oceniamy to, czy ich działania służą zaspokajaniu potrzeb innych, a w konsekwencji czy służą życiu.
Literatura:
- Część 1/4 Marshall Rosenberg – Podstawy NVC(Porozumienie Bez Przemocy)
- Rosenberg M.B., 2020, Porozumienie bez przemocy. O języku życia, wyd. 3 rozsz., Wyd. Czarna Owca, Warszawa.
