Według dr. Joaquín’a Limonero* odporność psychiczna nie jest naszą cechą wrodzoną, ale umiejętnością, którą możemy doskonalić i rozwijać w sobie. Jest też kluczowym czynnikiem, który pokazuje, w jaki sposób radzimy sobie z trudnościami, nowymi wyzwaniami czy stresem niezależnie od okoliczności. Od czego więc zależy odporność psychiczna i czy warto ją rozwijać?

 

Od czego zależy odporność psychiczna?

Niezależnie od tego, jaką pozycję w życiu zajmujemy, jakie piastujemy stanowisko, odporność psychiczna może nam ułatwić życie bądź je skutecznie utrudnić. Od czego to zależy? W tej kwestii warto przyjrzeć się czterem filarom, na których odporność psychiczna została osadzona. To tzw. model 4C autorstwa Petera Clough’a i Keitha Earle’a.

Peter Clough i Doug Strycharczyk twierdzą, że wpływ umysłu na poziom osiągnięć wynosi nawet 50%, a tymczasem większość z nas poświęca na optymalizowanie własnej efektywności w tym obszarze tylko 5% swojego czasu!

Model 4C, czyli cztery filary odporności psychicznej

Filarami modelu 4C są składowe odporności psychicznej, które można wzmacniać lub rozwijać, ale wcześniej musimy je u siebie dobrze rozpoznać:

CHALLENGE (wyzwanie), czyli postrzeganie życiowych wyzwań czy kryzysów jako szansy,
CONFIDENCE (pewność siebie), czyli wiara w siebie i swoje możliwości,
COMMITMENT (zaangażowanie), czyli wytrwałość w realizacji podjętych zadań,
CONTROL (wpływ, kontrola), czyli poczucie wpływu na swoje życie.

CHALLENGE
(wyzwanie)
CONFIDENCE
(pewność siebie)
COMMITMENT
(zaangażowanie)
CONTROL
(wpływ, kontrola)
Wyjście poza własne możliwości Wiara we własne umiejętności Zorientowanie na ukończenie zadania Umiejętność zarządzania emocjami
Ciągła nauka
i doskonalenie
Wiara w siebie
w relacjach interpersonalnych
Zorientowanie na osiąganie celów Poczucie wpływu na własne życie

CHALLENGE (wyzwanie)

W tym filarze możemy sprawdzić, jak postrzegamy nowe wyzwania i zmiany, z którymi przyszło nam się zmierzyć. Osoby z niską odpornością będą je postrzegać w kategoriach zagrożenia i braku podejmowania działań. Natomiast osoby z wysoką odpornością będą widzieć w nich szansę do rozwoju poprzez chęć podejmowania trudnych, ale rozwijających, zadań i poszukiwania nowych możliwości. W tym obszarze możemy również ocenić, jaki wpływ mają na nas różnego rodzaju niepowodzenia. Czy jest to tylko chwilowe zachwianie równowagi, po którym szybko dochodzimy do siebie, czy też dana sytuacja będzie sytuacją kryzysową, mającą na nas bardziej niekorzystne działanie, z którego trudniej będzie się podnieść.

CONFIDENCE (pewność siebie)

W tym filarze sprawdzimy, na ile wierzymy w to, że sprostamy danym wyzwaniom. Osobom, które mają wysoką samoocenę będzie łatwiej uwierzyć w swoje możliwości. Wysoko też ocenią swoje umiejętności. Nawet jeśli popełnią błąd, to się nim nie zrażą. Potraktują go nawet jako coś normalnego w drodze do odniesienia sukcesu. Osobom z niską samooceną może być trudniej uwierzyć w siebie i własne umiejętności. Mogą nawet nie podejmować działań z racji lęku przed poniesieniem porażki. Pewność siebie w tym filarze można również ocenić z pozycji wpływu wywieranego na inne osoby w kwestii przekonania do własnego pomysłu oraz w kwestii zdolności wyrażania własnego zdania na forum publicznym.

COMMITMENT (zaangażowanie)

W tym filarze sprawdzimy naszą wytrwałość i zaangażowanie w podjęte działania. Osoba z wysokim zaangażowaniem wyznaczy sobie cele, do których konsekwentnie będzie dążyła. Nie przerażą ją nawet trudności, bo nastawiona na działanie, bedzie chciała ukończyć dane zamierzenie, by cel osiągnąć. Osoba z niskim zaangażowaniem może nie osiągnąć celu i poprzestać jedynie na swoich planach. Przyczyną tego może być również uleganie nadmiarowi rozpraszaczy w trakcie realizacji zadania.

CONTROL (wpływ, kontrola)

W tym filarze możemy sprawdzić, jaki mamy wpływ na własne życie. Możemy też ocenić własną skuteczność. Osoba z dużym poczuciem wpływu w trudnej sytuacji zachowa spokój i będzie miała kontrolę nad swoimi emocjami. Będzie umiała zapanować nad swoimi reakcjami w danej sytuacji. Na pewno nie będzie się oskarżać, gdy wydarzy się coś, na co nie będzie miała realnego wpływu.

* dr Joaquín T. Limonero, Ph.D., profesor edukacji zdrowotnej i opieki paliatywnej na Wydziale Psychologii na Uniwersytecie Autonomicznym w Barcelonie (Universitat Autonoma de Barcelona) w Hiszpanii. Członek towarzystw (Spanish Society of Palliative Care, Catalano-Balear Society of Palliative Care, International Society of Emotional Intelligence i Spanish Society of Study Anxiety and Stress).